داروشناسی
هپارین Heparin
آذر
هپارین چیه؟
به طور کلی هپارین یک داروی ضد انعقاد خون هست که بصورت طبیعی داخل بدن هم ترشح میشه اما مصرف اون به صورت خارجی به بیماران قلبی و عروقی کمک میکنه و تشکیل لخته در عروق رو میتونه مختل کنه.
نام ژنریک:heparin , heparin sodium injection, heparin sodium and 0.9% sodium chloride, heparin sodium lock flush solution
دسته بندی: آنتی کواگوآلان یا ضد انعقاد خون
طبقه بندی بارداری: C
مکانیسم هپارین
در شرایط عادی، آنتی ترومبین III (ATIII) ترومبین (فاکتور IIa) و فاکتور Xa را غیرفعال می کند. این فرآیند با سرعت آهسته اتفاق می افتد. هپارین تجویز شده به طور برگشت پذیر به ATIII متصل می شود و منجر به غیرفعال شدن تقریباً آنی فاکتورهای IIa و Xa می شود. کمپلکس هپارین-ATIII همچنین می تواند فاکتورهای IX، XI، XII و پلاسمین را غیرفعال کند. مکانیسم اثر هپارین وابسته به ATIII است. این دارو عمدتاً توسط آنتی ترومبین با سرعت بخشیدن به سرعت خنثی سازی برخی از فاکتورهای انعقادی فعال شده عمل می کند، اما مکانیسم های دیگری نیز ممکن است دخیل باشند. اثر ضد ترومبوتیک هپارین به خوبی با مهار فاکتور Xa ارتباط دارد. هپارین ترومبولیتیک یا فیبرینولیتیک نیست بلکه از ایجاد لخته ی بیشتر جلوگیری می‌کند و این پروسه را مهار می‌کند.
کاربرد هپارین و دوز های مصرفی
فرم های موجود: تزریق – 1000، 2000، 2500، 5000، 7500، 10000، 12500، 20000، 40000 واحد در میلی لیتر؛ همچنین اشکال تک دوز و واحد دوز. محلول شستشوی قفل – 10، 100 واحد در میلی لیتر.
دوزها: دوز را با توجه به آزمایشات انعقادی تنظیم کنید. دوز زمانی که WBCT مساوی است با ۲.۵ تا ۳ برابر کنترل یا aPTT برابر با ۱.۵ تا ۲ برابر مقدار کنترل است، کافی است. دستورالعمل های زیر برای دوز است:
بزرگسالان
زیر جلدی (تزریق زیر جلدی عمیق)
- برای ضد انعقاد عمومی: دوز بارگیری IV 5000 واحد و سپس 10000-20000 واحد زیر جلدی و سپس 8000-10000 واحد در هر 8 ساعت یا 15000 تا 20000 واحد در هر 12 ساعت.
- پیشگیری از ترومبوآمبولی بعد از عمل: 5000 واحد با تزریق زیر جلدی عمیق 2 ساعت قبل از عمل و 8 تا 12 ساعت پس از آن به مدت 7 روز یا تا زمانی که بیمار کاملاً سرپایی شود.
IV
- متناوب IV: دوز اولیه 10000 واحد و سپس 5000-10000 واحد در 4 تا 6 ساعت.
- انفوزیون IV مداوم: دوز بارگیری 5000 واحد و سپس 20000-40000 واحد در روز.
- جراحی قلب و عروق خونی برای بیماران تحت پرفیوژن کامل بدن: حداقل 150 واحد در کیلوگرم. رهنمودی که اغلب استفاده می شود 300 واحد در کیلوگرم برای روش های کمتر از 60 دقیقه، 400 واحد در کیلوگرم برای روش های طولانی تر است.
- پیشگیری از لخته در نمونه های خون: 70-150 واحد در 10-20 میلی لیتر خون کامل.
بیماران اطفال
بولوس اولیه IV 50 واحد بر کیلوگرم و سپس 100 واحد در کیلوگرم IV q 4 ساعت یا 20000 واحد در متر مربع در هر 24 ساعت با انفوزیون IV مداوم.
عوارض جانبی مصرف هپارین
- تب خفیف، سردرد، لرز، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، اپیستاکسی، کبودی، هماچوری خفیف، نکروز پوست (SC inj)، پوکی استخوان، آلوپسی. واکنش های افزایش حساسیت شامل کهیر، ورم ملتحمه، رینیت، آسم، آنژیوادم و شوک آنافیلاکتیک است. پریاپیسم
- بالقوه کشنده: ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین با یا بدون ترومبوز ؛ خون ریزی.
کیا نباید مصرف کنن؟
- بیمارانی که مستعد خونریزی فعال هستند از جمله ترومبوسیتوپنی، بیماری زخم پپتیک، اختلالات عروق مغزی، اختلالات خونی خونریزی دهنده، اندوکاردیت باکتریایی، فشار خون شدید، واریس مری.
- جراحی اخیر در مکان هایی که خونریزی در آنها خطر خاصی دارد. نارسایی شدید کلیه و کبد. خونریزی مغزی یا زیر عنکبوتیه، خونریزی شکمی یا قفسه سینه در فضای بسته، خونریزی شدید تروماتیک، آسیب کبدی، کلیوی، طحال یا شریانی، نقص شدید هموستاتیک، ترومبوز شریانی همراه با ترومبوسیتوپنی مرتبط با هپارین.
مراقبت های پرستاری
ارزیابی
- سابقه: جراحی یا جراحت اخیر. حساسیت به هپارین؛ هیپرلیپیدمی؛ بارداری
- فیزیکی: پرفیوژن محیطی، R، آزمایش گایاک مدفوع، PTT یا سایر آزمایش‌های انعقاد خون، شمارش پلاکت، آزمایش‌های عملکرد کلیوی
مداخلات
- دوز را با توجه به نتایج آزمایش انعقاد که درست قبل از تزریق انجام می شود تنظیم کنید (30 دقیقه قبل از هر دوز متناوب یا 4 تا 6 ساعت در صورت دوز IV مداوم).
- محدوده درمانی aPTT:1.5-2.5 برابر کنترل.
- همیشه سازگاری با سایر راه حل های IV را بررسی کنید.
- برای جلوگیری از تزریق مکرر از سوزن قفل هپارین استفاده کنید.
- تزریق زیر جلدی عمیق انجام دهید. هپارین را با تزریق IM ندهید.
- از تزریق IM به بیماران تحت درمان با هپارین خودداری کنید (هپارین مستعد تشکیل هماتوم است).
- اخطار: پس از بیرون کشیدن سوزن به تمام نقاط تزریق فشار وارد کنید. مکان های تزریق را برای علائم هماتوم بررسی کنید.
- محل های تزریق را ماساژ ندهید.
- هنگام افزودن هپارین به انفوزیون IV خوب آن را مخلوط کنید.
- هپارین را به خطوط تزریق سایر داروها اضافه نکنید و سایر داروها را به خط هپارین برگردانید. اگر این کار باید انجام شود، از سازگاری دارو اطمینان حاصل کنید.
- اقدامات ایمنی (تیغ برقی، مسواک نرم) را برای جلوگیری از آسیب ناشی از خونریزی ارائه دهید.
- بررسی علائم خونریزی؛ نظارت بر آزمایش خون
- به همه ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در مورد استفاده از هپارین هشدار دهید.
- هشدار: در صورت مصرف بیش از حد، سولفات پروتامین (پادزهر هپارین) را به راحتی در دسترس داشته باشید. هر میلی گرم 100 واحد هپارین را خنثی می کند.
- هشدار: درمان مصرف بیش از حد: پروتامین سولفات (محلول 1%). هر میلی گرم پروتامین 100 واحد هپارین USP را خنثی می کند. تزریق وریدی بسیار آهسته و در مدت 10 دقیقه، از 50 میلی گرم بیشتر نشود. دوز را بر اساس مطالعات انعقاد خون تعیین کنید.
نکات آموزشی
- این دارو باید از راه تزریقی (از راه خوراکی قابل مصرف نیست) تجویز شود.
- آزمایش خون مکرر برای تعیین زمان لخته شدن خون در محدوده صحیح ضروری است.
- بیمار نباید آسیب ببیند: از تیغ برقی استفاده کند، از ورزش های تماسی و سایر فعالیت هایی که ممکن است منجر به آسیب شود باید خودداری شود.
- ممکن است بیمار دچار ریزش مو شود.
- خونریزی بینی، خونریزی لثه، کبودی غیرمعمول، مدفوع سیاه یا قیری رنگ، ادرار کدر یا تیره، درد شکم یا کمر، سردرد شدید را گزارش دهید.
